Maike (gastvrouw-sommelier) en Oscar Zitman (chef-kok) weten niet van ophouden in hun Bistro Bord’O in hartje Leiden. Hun gasten ook niet, want het eten is lekker en betaalbaar. En de wijnkaart – wij drinken hier graag Clos Saint Yves (Baumard) van chenin blanc uit de Loirestreek – is verrassend.

In het wandelgebied in de duinen van Katwijk aan Zee en Wassenaar betovert al jaren het chaletachtige Het Panbos van patron-cuisinier Joke van Rijn de bezoekers van deze vrij toegankelijke groene oase. Ooit was het een theehuis, tegenwoordig een volwaardig restaurant waar uitstekende kost wordt geserveerd. De chef werd opgeleid door Robert Kranenborg en kookt vooral met ingrediënten en producten uit de directe omgeving.

Je moet met het pontje overvaren om Tante Kee van patron-cuisinier Raymond Reeb en zijn (gast)vrouw Kim Edwards te bereiken. Maar dan word je beloond: fascinerende vergezichten over de Kagerplas, vanaf het terras of vanuit de eetzaal.

Veel uit-eters wenden zich, nu steeds meer Betere Zaken onbetaalbaar worden en veelgangen-menu’s opdringen, tot restaurants waar de rekening nog fatsoenlijk is en waar je zélf mag kiezen wat je eet. Bijvoorbeeld ’t Waaltje in Heerjansdam, onder de rook van Rotterdam. Honderden (!) mensen per dag schuiven hier aan voor prima voedsel, uitstekende bediening en wijn die maar één of twee keer over de kop is gegaan. Verwacht er geen sterrenvoedsel, wel waar voor je geld. En gezellige reuring, een terras aan het water, goedgebekte jonge bediening en gratis parkeren.

In een voormalige fabriekshal in Gouda, eigentijds heringericht en met een open keuken en een enorme wijnwand. Het restaurant heet Unique en doet zijn naam eer aan: er is geen menu, de gasten wordt een culinaire reis aangeboden met gerechten uit de hele wereld: moderne schotels op basis van de klassieken.

Remco Kuijpers (chef-kok) en Louis Grizeau (maître-sommelier) zijn de steunpilaren onder het nieuwe restaurant Lizz in het Relais & Chateau Weeshuis Hotel in Gouda. Een luxueuze accommodatie die historische elementen combineert met eigentijdse verworvenheden. Aanvankelijk werd gestart met het modieuze en gastonvriendelijke systeem van een verplicht veel-gangenmenu, maar nu kun je weer gewoon kiezen uit een ruim gesorteerde menukaart. En een even rijk voorziene wijnkaart.

In de sfeervolle Lange Tiendeweg in Gouda scoort al bijna twintig jaar restaurant Bangkok City van Herman Schoemaker en zijn Thaise echtgenote Aree Thamtes. Pas laat ontdekt door de inwoners van de kaas- en stroopwafelstad, nu in het hart gesloten.

Rotterdamse horecabaronnen realiseerden in het oude watertorencomplex van Dordrecht de opmerkelijke accommodatie Villa Augustus. Met een hotel en, in het iets verder gelegen voormalige pomphuis, een restaurant. Vooral dáárin is de Maasstedelijke doe-maar-gewoon filosofie ver doorgevoerd. De tafels en stoelen lijken van de rommelmarkt te komen, het bestek van de camping, de menukaart is een gevouwen A4-tje, en het linnen beperkt zich tot een papieren servet terwijl het tafeloppervlak onbedekt is en een variëteit aan houtprint en/of formica vertoont.

Hoewel de meeste Valkhotels zich toeleggen op zakelijk, ‘leisure’ of vergaderen, koos de vestiging Dordrecht, langs de A16, voor culinair. Edwin Zeilemaker, afkomstig uit de Rotterdamse Harbour Club, is de chef-kok, met carte blanche en een supersonische keuken.

Swingende zaak in het voormalige postkantoor van Dordrecht, uitgebaat door de chefs Edwin Roestenberg en Alex Verburg die ook elders restaurants hebben. Het is hier, op de doorgaande route van het NS-station naar het stadscentrum, van de vroege ochtend tot de late avond druk. Een betaalbare, sympathieke tussenstop.

Pal aan de Nieuwe Merwede serveert deze herberg van Ewout en Liesbeth Faase op de zuidelijkste dijk van het Eiland van Dordrecht, uitsluitend vlees- en visloze gerechten. Modern vegetarisch dus, geen heksenklaver en duivelskruid uit de sixties en evenmin sektarische bediening en met kurk beplakte menukaarten, maar gewoon een goed restaurant met een goede keuken waar serieuze gerechten worden samengesteld.

Bij het oude stoomgemaal ’t Vissertje in Dordrecht, waar polder de Biesbosch uitwatert op de Nieuwe Merwede, realiseerden Jeroen Molenaar, Sven Maliepaard en patron-cuisinier Alex Verburg (van de restaurants Post in Dordrecht en Oliva en Gusto in Rotterdam) restaurant Het Gemaal. Een uitje voor de Dordtenaren, een zegen voor de (in deze uithoek van veel vertier verstoken) omwonenden.

Maître-sommelier Mark Bakker is de nieuwe patron van De Stroper en samen met chef-kok Kevin van Asch vormt hij het fundament van dit populaire visrestaurant in het hart van Dordrecht. Gelegen boven de gracht waar in de 16e en 17e eeuw de wijnvaten uit Frankrijk en Duitsland werden gelost.

Deze aangename bistro middenin het historische centrum van Dordrecht begint er één van de populairste zaken te worden. Het restaurant is vernoemd naar de ligging in de eeuwenoude Wijnstraat (nummer 233) en het is populair om de gedegen Franse bistrokeuken van chef-kok Frank Plomp, en het interieur met daarin Portugese vloertegels.

Essat Abdelhalim kookte bij Soenil Bahadoer en Jeroen Smeenk was sommelier bij Ciel Bleu. Twee kanjers, die door patrons Roos en Patrick van Dijk naar Dordrecht zijn gehaald om de gezichten te worden van restaurant Aan de Spuihaven. Inderdaad gelegen aan die stadgracht uit de 13e eeuw en met grote zwartwit foto’s aan de muren getuigend van de middeleeuwse roem ervan.

Wox is niet stuk te krijgen. Al 25 jaar zit dit elegante restaurant op de plek waar vroeger Sauer zat, en nog steeds is het een gewild adres aan het Lange Voorhout. Lucien en Bahija Bastiaan (en meekokende zoon Boris) zweren onveranderlijk bij het concept van shared dining waarmee ze ooit als eersten begonnen.

Qua prijs-kwaliteitverhouding is dit waarschijnlijk de beste zaak van Den Haag. Maar wie Walter Benedict is of was, weet niemand: de naam voor de zaak werd gekozen op niet meer te achterhalen gronden. Desondanks is ‘Walter’ zo’n echte Den Haag-centrum zaak: druk, rumoerig, modern en sympathiek. Hoge en lage tafeltjes, centrale bar, bakstenen muur, vriendelijke bediening, terras aan de straatkant, tuintje achterin.

De Franse restaurantmanager Edouard Gaudin overreedde in Parijs zijn vriend Alexandre Martiano, die kookte in diverse topzaken, om samen in Den Haag een restaurant te beginnen. Ze vonden hun plek in het voormalige Indische restaurant Tampat Senang aan de Laan van Meerdervoort en verbouwden het, en richtten het in met groenvelours fauteuils en marmeren tafeltjes op nieuwe houten vloeren. Ook renoveerden zij de tuin en installeerden er een petanque-baan.

Aan het Haagse Buitenhof, tegenover de Passage (de oudste overdekte winkel-doorgang van Nederland), floreert al twaalf jaar het Chinese culinaire restaurant Umami van de beroemde chef-kok Han Ji. Drie ruimtes bepalen er de sfeer: de serre, het restaurant en het balkon. Het uitzicht is aantrekkelijk, binnen zijn er warme kleuren en een eigentijdse Oost-West flow. Ook is er een terras, gelegen voor de serre aan de voorzijde van het restaurant (dat ook vestigingen heeft in andere grote steden).

Tom Janssen (gastheer-sommelier) en Teun Zuurveen (chef-kok) zijn de steunpilaren van dit sympathieke restaurant aan een gracht in het Haagse Zeeheldenkwartier. Twee kleine eetzalen staan de gasten ter beschikking naast – in de zomer – een boot, afgemeerd voor de deur, met feestverlichting en ruwhouten meubilair. Bites eet je hier, of Gerechten. Bij passende en betaalbare wijnen.